मध्यम वयातील शारीरिक बदलांविषयी माहिती|

Information about physical changes in middle ageमध्यम वय म्हणजे सर्वसाधरणपणे 40 ते 65 वर्षांपर्यंतचा कालखंड होय . मध्यम वयातील स्त्री-पुरुषांना विविध प्रकारचे शारीरिक बदल अनुभवास येतात . त्या बदलांच्या दृश्य खुणा प्रकर्षाने जाणवतात . मध्यम वयातील स्त्री-पुरुषांमध्ये आढळून येणारे हे शारीरिक बदल प्रामुख्याने व्यक्तीची उंची , वजन आणि सामर्थ्य किंवा शक्ती याबाबत दिसून येतात . तारुण्यावस्थेपासून मध्यम वयापर्यंत वाटचाल करीत असता अनेक शारीरिक बदल हे हळूहळू व क्रमाक्रमाने होत असतात . वाढत्या वयानुसार जरी प्रत्येक मध्यमवयातील व्यक्तीस काही शारीरिक बदल अनुभवास येत असेल तरीपण शारीरिक बदलांचे प्रमाण किंवा गती वेगवेगळी दिसून येते . एखादा गंभीर आजार …

Read more

बालगुन्हेगारी म्हणजे काय ?

What is juvenile delinquencyकिशोरवयीन मुला-मुलींमध्ये आढळून येणारी प्रमुख समस्या म्हणजे बालगुन्हेगारी होय . एखाद्या इंग्रजी चित्रपटात दाखवतात त्याप्रमाणे 13 ते 19 वयोगटातील किशोरवयीन मुले चोरी , दरोडा , मारामारी यासारखे गुन्हेगारीचे वर्तन करताना आढळतात. वाढते शहरीकरण व औद्योगिकीकरण यामुळे संपूर्ण समाजव्यवस्था झपाट्याने बदलत चालली आहे . कुटुंबाचे विघटन व नियंत्रणाचा अभाव यामुळे लहान मुलांमध्ये एक प्रकारची अस्वस्थता येऊ लागली आहे . “सामाजिक नियंत्रणासाठी व समाजिकीकरणासाठी जे नियम कायदे किंवा आदर्श मूल्ये समाजाने स्वीकारलेली असतात त्यांचे उल्लंघन करणे म्हणजे गैरवर्तन होय . ” बालकांकडून घडणारे असे गैरवर्तन म्हणजे बालगुन्हेगारी होय .भारतीय दंडविधान संविधानामध्ये बालन्याय कायदा – 1986 …

Read more

किशोरांचा मेंदू कसा विकसित होतो आणि किशोरांच्या लैंगिक विकासाचे स्वरूप

किशोरांचा मेंदू कसा विकसित होतो ( How the Adolescent brain develops )किशोरावस्थेचे परिणाम म्हणून मूला-मुलींचा शारीरिक विकास वैशिष्ट्यपूर्णरित्या होत असतो . विविध अवयवांच्या विकासाबरोबर किशोरांच्या मेंदूचा विकास होत असतो . किशोरांच्या मेंदूच्या विकासाविषयीचा अभ्यास अद्याप बाल्यावस्थेतच आहे , म्हणजे परिपूर्ण शास्त्रीय अभ्यास झालेला नाही . किशोरावस्थेमध्ये मेंदूमधील मज्जापेशींचे जाळे अधिकाधिक मजबूत व कार्यक्षम होत जाते .ज्या मार्गाचा वारंवार वापर केला जातो त्यातील मज्जापेशी कार्यक्षम होतात . याउलट ज्या मज्जापेशींच्या मार्गांचा वापर केला जात नाही त्या मज्जापेशी नाहीशा होतात .मेंदूच्या विकासातील तीन भागकॉर्टेक्स ( Cortex) : तीव्र भावना येथूनच निर्णय घेतले जातात . किशोरावस्थेच्या शेवटी या विभागाच्या विकासास …

Read more

किशोरावस्था म्हणजे काय ? किशोरवस्थेतील शारीरिक बदल

| What is Adolescence ?12 October 2023 by  Table of Contentsकिशोरावस्था म्हणजे काय ?शारीरिक बदलप्राथमिक लक्षणेदुय्यम लक्षणेसंप्रेरकांमधील बदल ( Hormonal Change )किशोरावस्था म्हणजे काय ?किशोरावस्था याला इंग्रजीत ” Adolescence ” असा असून तो लॅटिन “ Adolescere ” या क्रियापदापासून तयार झालेला आहे . त्याचा अर्थ ‘ परिपक्वता लाभणे ‘ असा आहे . प्राचीन विचारसारणीनुसार लैंगिक परिपक्वता प्राप्त होण्याचा कालावधी आणि किशोरावस्था यांच्यात फरकच केला जात नसे . पियाजे या संशोधकाच्या मतानुसार किशोरावस्था याचा मर्यादित अर्थ न घेता शरीरीक विकासाबरोबर मानसिक , भावनिक आणि सामाजिक विकसाचाही यात समावेश केला पाहिजे .बाल्य आणि तारुण्य यांना जोडणारा काळ म्हणून किशोरावस्थेकडे पहिले जाते …

Read more

मानसोपचार म्हणजे काय ? ( Psychotherapy )

मानसोपचार ( Psychotherapy) म्हणजे मानवी वर्तनात होणाऱ्या बिघाडांमुळे किंवा मानसिक आजार बंद करण्यासाठी वापरण्यात येणारे एक प्रगत शास्त्र आहे . समाजातील प्रत्येक व्यक्तीला त्याच्या आयुष्यामध्ये कधी ना कधी तरी शारीरिक रोगाशी सामना करावा लागतो . पण काही व्यक्तींना मानसिक आजाराशी तोंड द्यावे लागते . शारीरिक आजारपण आणि औषधोपचार या गोष्टी अंगवळणी पडलेल्या आहेत . शरीरीक आजाराकडे लोक जागरुकतेने पाहतात . परंतु मानसिक आजाराकडे इतकी सहजपणे पाहवायस मिळत नाही . मानसिक आजारपण आणि मानसिक रुग्ण यामध्ये फरक करायला हवा . नेहमीच्या दैनंदिन जीवनात कळत – नकळत अचानकपणे आपल्याकडून असे काही वर्तन घडते की त्या दिवसभराची घडी विस्कटून जाते . …

Read more

मानसशास्त्र म्हणजे काय ?

Psychology in Marathi ?मानसशास्त्राला इंग्रजीत Psychology असा प्रतिशब्द असून तो ग्रीक भाषेतील Psyche म्हणजे आत्मा व Logos म्हणजे शास्त्र यापासून बनलेला आहे . त्यानुसार मानसशास्त्र म्हणजे आत्म्यासंबंधीचा अभ्यास करणारे शास्त्र मानले जाते .19 व्या शतकाच्या उत्तरार्धापर्यंत मानसशास्त्र हे आत्म्यासंबंधीचा अभ्यास करणारे तत्वज्ञानाचे एक अंग मानले जात होते .19 व्या शतकातील शरीरशास्त्र व पदार्थविज्ञान यातील संशोधन व प्रगती मानसशास्त्राच्या विकासाला पोषक ठरली . वुण्डट याने 1879 मध्ये जर्मनी येथील लिपझीग विद्यापीठात पहिली मानसशास्त्रीय प्रयोगशाळा स्थापन केली . त्यांच्या मते मानसशास्त्र म्हणजे बोधात्मक अनुभवाचे शास्त्र होय .Pexels.comमॉर्गन, किंग व रोबिन्सन यांच्या मते, मानसशास्त्र म्हणजे मानव व मानवेतर प्राण्यांच्या वर्तनाचे …

Read more

मानसशास्त्राची उद्दिष्टे सांगा ?

मानसशास्त्र हे एक शास्त्र आहे . प्रत्येक शास्त्रात विशिष्ट विषयाचा पद्धतशीर अभ्यास केला जातो . कोणत्याही विषयाची सुव्यवस्थित ज्ञानरचना म्हणजे शास्त्र होय . प्रत्येक शास्त्राची काही उद्दिष्टे असतात . ज्याप्रमाणे Physics या शास्त्राचे प्रमुख उद्दिष्टे म्हणजे आपल्या भोवतालची सृष्टि , भौतिक जग यातील घटना -घडामोडी कशा घडून येतात यांचे आकलन करणे होय , तसेच खगोलशास्त्रीय (Astronomy ) या शास्त्राचे प्रमुख उद्दिष्टे म्हणजे विश्वाचे स्वरूप आणि विश्वाची रचना समजावून घेणे , तसेच हे विश्व कसे अस्तित्वात आले आणि विश्वात काय घडामोडी घडतात याचे आकलन करणे होय . त्याचप्रमाणे मानवी आणि इतर प्राण्यांच्या वर्तनाचे गूढ उलगडण्यासंबंधीची अशी मानसशास्त्राची …

Read more

किशोरांच्या आत्महत्या विषयी माहिती

Information about teen suicide in marathi  किशोरांच्या आत्महत्याकिशोरावस्थेतील मुला-मुलींच्या बाबतीत आढळून येणारी सर्वात गंभीर समस्या म्हणजे किशोरांमध्ये आढळून येणारे आत्महत्येचे वाढते प्रमाण होय . प्रत्येक व्यक्तीस आपण खूप जगावे असे वाटते . वृद्ध व्यक्ती , आजारी माणसे , वेडी व विकृत माणसे अशा सर्वांनाच आपले जीवन किंवा आयुष्य अधिक प्रिय व मौल्यवान वाटत असते . तरीपण मनुष्य स्वेच्छेने आपल्या जीवनाचा अंत का करतो ? आपले जीवन का संपवतो ? आत्महत्येचे वाढते प्रमाण ही मानसशास्त्रज्ञ व समजशास्त्रज्ञानपूढे सध्याच्या काळातील अत्यंत गंभीर समस्या मानली जाते . विशेषत: किशोरवयीन मुला-मुलींमध्ये आढळून येणारी आत्महत्येची अनेक उदाहरणे आपणास अत्यंत यातनादायक वाटतात …

Read more

error: Content is protected !!